Werkbezoek aan Inspectieraad in Macedonië toont kracht van Nederlands model
In juli vond de afsluiting plaats van een driejarig twinningproject tussen Macedonië en Nederland. In het kader van deze samenwerking bracht Hadewych van Kempen, strategisch kennisadviseur van de Inspectieraad, een werkbezoek aan haar collega’s in Skopje. De verschillen tussen de Inspectieraden in beide landen kwamen daarbij sterk naar voren.
Twining tussen Macedonië en Nederland
Binnen een zogenoemd twinningproject helpen landen van de Europese Unie door middel van kennisoverdracht kandidaat-lidstaten, nieuwe lidstaten en buurlanden bij de invoering van Europese regels. Ook investeren de lidstaten in de veiligheid en stabiliteit in buurlanden van de Europese Unie. Macedonië en verschillende EU-lidstaten, waaronder Nederland, werkten tussen 2013 en 2016 samen aan de versterking van de Macedonische milieu-inspectie.
Inspectieraad belemmert
Op uitnodiging van die inspectie gaf Hadewych van Kempen van bureau Inspectieraad in juli in Skopje een presentatie over het Nederlandse inspectiemodel en een workshop over waarden zoals efficiency en integriteit. “Met mijn bijdrage hoopte de milieu-inspectie vooral de werkwijze van de Macedonische Inspectieraad te kunnen beïnvloeden. Die belemmert hen namelijk met strenge controles en het verzoek om talloze maand-, kwartaal- en jaarrapportages bij de uitvoer van hun eigenlijke inspectietaken, zoals het verlenen van vergunningen en het handhaven van regelgeving.”
Nederlands versus Macedonisch model
De Inspectieraad bestaat in Macedonië uit circa acht door de regering aangestelde leden; in Nederland wordt de raad gevormd door de Inspecteurs-Generaal van de aangesloten rijksinspecties. Een veelzeggend verschil, zegt Van Kempen. “De samenstelling van de Inspectieraad geeft al aan dat in Macedonië controle en sturing de boventoon voeren, in plaats van overleg en coördinatie, zoals bij ons. De kracht van het Nederlandse model is juist dat de Inspectieraad een platform vormt voor de ontwikkeling van een gezamenlijke visie en gedeeld beleid.”
Inspectieraad als superinspectie
De Macedonische invulling van de Inspectieraad is volgens Van Kempen typerend voor de historie en cultuur van de voormalige Joegoslavische republiek. “Waar wij in Nederland een echte overlegcultuur hebben, is Macedonië van oudsher een land waar hiërarchie, regulering en handhaven de boventoon voeren. De Inspectieraad hangt daar als een soort superinspectie boven de rijksinspecties. Dat heeft tot gevolg dat de staatsinspecties zich een groot deel van de tijd met hun verantwoording bezig moeten houden. Dat is zeker niet doelmatig.”
Europees lidmaatschap als pressiemiddel
Of de Macedonische Inspectieraad een bijdrage gaat leveren aan beter toezicht hangt volgens Van Kempen vooral af van de houding van de Europese Unie. “Het land wil graag lid worden en zal daarvoor moeten voldoen aan onze maatstaven. Dat pressiemiddel is een kans om de Inspectieraad een meer ondersteunende functie aan te meten in plaats van heel hiërarchisch de inspecties aan te sturen. De winst van het twinningproject was in ieder geval dat na drie jaar de milieu-inspectie eindelijk voor het eerst met de Inspectieraad om tafel kon voor een open discussie.”
