Lancering essaybundel 'Lijdelijk toezien' van Montesquieu Instituut

Nieuwsbericht | 17-06-2021 | 11:09

Bundel

De bundel bevat vijf essays van uiteenlopende wetenschappers, een voorwoord van Jan Schinkelshoek en een slotbeschouwing van de (eind)redacteuren. Onderwerp is de onafhankelijkheid van toezicht en de mate van verantwoording en kwaliteitsbewaking die samenhangt met die onafhankelijkheid. Ook de internationale context komt aan bod. 

6 x blij

Bij de in ontvangst name van het eerste exemplaar gaf Jan van den Bos aan wel zes redenen te hebben om blij te zijn met de bundel. Zo benadrukt de publicatie dat goed toezicht om veel meer gaat dan om de positie ervan; wordt in de bundel erkend dat de opgave van toezicht een grote is; en weerspiegelt de diversiteit van de essays het feit dat de wereld van toezicht niet zwart-wit is en er dus ook geen zwart-wit oplossingen zijn.

Debat

Vervolgens gingen twee wetenschappers en twee inspecteurs-generaal met elkaar in debat onder leiding van moderator Jan Schinkelshoek: Caelesta Braun, hoogleraar Bestuurskunde en tevens redacteur van de bundel; Henk Den Uijl, onderzoeker bij de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB); Henk Korvinus van de Inspectie Justitie en Veiligheid en Theodor Kockelkoren van Staatstoezicht op de Mijnen.

Niet té onafhankelijk

Den Uijl stelde dat inspecties naast nalevingstoezicht een bredere rol hebben, zij dienen de vrijheden van burgers en andere publieke belangen te beschermen. Dat vraagt om onafhankelijkheid in de zin van distantie ten opzichte van zowel de samenleving als de politiek. Maar hij moet ook weer niet té onafhankelijk zijn omdat dan het risico kan ontstaan dat de toezichthouder inhoudelijke opvattingen gaat kweken over beleid en toezicht politiek gaat opereren.

Te veel losse initiatieven

Braun plaatste kanttekeningen bij de huidige trend om allerlei initiatieven te nemen om de samenwerking met maatschappelijke organisaties en burgers vorm te geven om daarmee tot responsiever en effectiever toezicht te komen en het publieke belang te waarborgen. Ze vindt die initiatieven mooi, maar vaak nog te willekeurig en te veel los staan van het besluitvormingsproces binnen de inspecties om echt het gewenste effect te hebben.

Bewaker van het publieke belang

Kockelkoren ging in zijn bijdrage in op het publieke belang en dan vooral het belang van burgers. Handhaving is wat hem betreft een middel om dat publieke belang te borgen. En als toezichthouders zien dat regels averechts uitwerken, dan moeten die dat helder en krachtig laten weten aan de minister en Tweede Kamer.

Plussen en minnen

Korvinus had in de bundel graag nog wat meer expliciete aandacht gezien voor de kwaliteit van toezicht en de verantwoording daarover. Ook miste hij een doorwrochte vergelijking van de plussen en minnen van de twee vormen van governance die genoemd worden: inspecties als Zelfstandig Bestuursorgaan of inspecties als onderdeel van het ministerie. Braun gaf aan dat dit onderwerp kan zijn van vervolgonderzoek.

Vragen van kijkers

De lancering was voor publiek te volgen via een livestream. Kijkers stelden via de chat behoorlijk wat vragen. Wat is de invloed van internationalisering op toezicht? Wie bewaakt de bewakers van het publieke belang? Streng straffen of juist inzetten op preventie? Waarom zouden rijksinspecties onderdeel van het ministerie moeten zijn terwijl dit voor de markttoezichthouders niet geldt? Benieuwd naar de antwoorden? Bekijk dan de opname van de lancering op YouTube. Op de website van het Montesquieu Instituut vind je meer informatie en opnames van de lancering in delen.

De bundel is te koop op Bol.com.