Nieuw kennisbenuttingsproject binnen onderzoeksprogramma Vernieuwing van toezicht
Op 10 mei 2023 heeft de Raad van Bestuur van NWO het voorstel voor het Kennissynthese en -benuttingsproject van het programma Vernieuwing van toezicht toegekend. Het voorstel heeft als titel ‘Vernieuwing van toezicht: Naar responsieve toezichtpraktijken’. In de eerste fase van het programma waren al drie onderzoeksprojecten toegekend. Vanuit deze drie projecten is er gezamenlijk een onderzoeksvoorstel geschreven voor kennissynthese en –benutting.
Het onderzoeksprogramma Vernieuwing van toezicht is een initiatief van 21 samenwerkende Nederlandse rijksinspecties en markttoezichthouders. Dit programma richt zich op fundamentele, domeinoverstijgende en praktijkgerichte vragen over de toekomst van toezicht: de vragen die inherent zijn aan het vak van toezichthouden in een veranderende maatschappij. Publiek toezicht door rijksinspecties en markttoezichthouders staat onder druk van allerlei maatschappelijke, soms ontwrichtende, dynamiek. Dit vraagt om nieuwe vormen voor de maatschappelijke functie van het toezicht.
Samenwerkende partijen in toezicht
In het project werken de volgende rijkstoezichthouders samen met wetenschappers en andere maatschappelijke organisaties:
Staatstoezicht op de mijnen, Autoriteit Consument en Markt, Toezicht Sociaal Domein, Autoriteit Financiële Markten, Inspectie Leefomgeving en Transport, Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, Inspectie belastingen, toeslagen en douane, DCMR, Nederlandse Zorgautoriteit, Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, Inspectie Justitie en Veiligheid, Autoriteit Persoonsgegevens, Nederlandse Arbeidsinspectie en Inspectie voor het Onderwijs.
Ook Bureau Inspectieraad is betrokken bij de vertaling van de opbrengsten van het uitgevoerde onderzoek naar de toezichtspraktijk om zo het inspectietoezicht effectiever te maken.
Projectsamenvatting
Het publieke toezicht staat onder druk vanwege maatschappelijk veranderingen. Er klinkt een roep tot vernieuwing van toezicht vanuit ondertoezichtstaande organisaties, burgers, media en politiek, door de horizontalisering van de samenleving en door het toenemende netwerk karakter van publieke dienstverlening. Door responsiever te zijn kan de legitimiteit en effectiviteit van toezichthouders toenemen en kunnen zij beter in staat worden gesteld publieke waarden te borgen in een snel veranderende wereld. Binnen het onderzoeksprogramma Vernieuwing van toezicht wordt onderzocht hoe toezicht tegelijkertijd gezaghebbend kan zijn, hoe toezicht kan inspelen op netwerkvormen van samenwerking, en hoe toezicht responsief kan zijn naar de wensen en behoeften van burgers.
Het onderzoek:
- biedt een synthese van de inzichten vanuit de drie projecten;
- organiseert een Community of Practice om te experimenteren met responsieve toezichtpraktijken;
- verspreidt de opgedane inzichten via kennisproducten, bijeenkomsten en leergangen.
Conform de wens van de betrokken toezichthouders sluit het project zo aan bij bestaande kennisnetwerken waarmee nauw zal worden samengewerkt, zoals de Academie voor Toezicht van de Inspectieraad en de beroepsvereniging Vide.
Projectgegevens
Vernieuwing van toezicht: Naar responsieve toezichtpraktijken
Hoofdaanvrager: Dr. Judith van Erp, UU
Consortium:
- Prof. dr. Patrick Kenis – Tilburg University – Hoogleraar Public Governance
- Prof. dr. Melanie Ehren – Vrije Universiteit – Hoogleraar Educational Governance
- Prof. dr. Anne Margriet Pot – Erasmus Universiteit – Hoogleraar Regulation on Person-centered and Integrated Long-term Care
- Prof. dr. Hester van de Bovenkamp – Erasmus Universiteit – Hoogleraar Patiëntwetenschappen